Όπως συμβαίνει με τις επαναστάσεις, οι εξεγερμένοι είναι γεμάτοι αισιοδοξία και η παλιά φρουρά ανήσυχη. Ο Vlad Tenev, διευθύνων σύμβουλος της Robinhood, μιας εταιρείας διαχείρισης ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, λέει ότι η νέα τεχνολογία μπορεί να «θέσει τις βάσεις ώστε τα κρυπτονομίσματα να γίνουν η ραχοκοκαλιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος». Η Christine Lagarde, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, βλέπει τα πράγματα λίγο διαφορετικά. Ανησυχεί ότι η έξαρση των νέων stablecoins δεν είναι παρά η «ιδιωτικοποίηση του χρήματος».

Και οι δύο εκτιμούν την κλίμακα της αλλαγής που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η παρούσα στιγμή εμπεριέχει τη δυνατότητα για κάτι πολύ πιο ανατρεπτικό για τις κυρίαρχες αγορές από την προηγούμενη κερδοσκοπία των κρυπτονομισμάτων. Ενώ το bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα υποσχέθηκαν να είναι ψηφιακός χρυσός, τα tokens αποτελούν περιτύλιγμα ή οχήματα που αντιπροσωπεύουν άλλα περιουσιακά στοιχεία. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται εντυπωσιακό, αλλά μερικές από τις πιο μετασχηματιστικές καινοτομίες στη σύγχρονη χρηματοοικονομική απλώς άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο τα περιουσιακά στοιχεία συσκευάζονται, τεμαχίζονται και ανασυντίθενται -όπως το διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο (ETF), το ευρωδολάριο και το τιτλοποιημένο χρέος, μεταξύ άλλων.

Σήμερα κυκλοφορούν stablecoins αξίας 263 δισ. δολαρίων, περίπου 60% περισσότερα απ’ ό,τι πριν από έναν χρόνο. Η τράπεζα Standard Chartered αναμένει ότι σε τρία χρόνια η αγορά θα αξίζει 2 τρισ. δολάρια. Τον περασμένο μήνα η JPMorgan Chase, η μεγαλύτερη αμερικανική τράπεζα, ανακοίνωσε σχέδια για ένα προϊόν που μοιάζει με stablecoin και ονομάζεται JPMorgan Deposit Token (JPMD), παρά τον μακροχρόνιο σκεπτικισμό του αφεντικού της εταιρείας, Jamie Dimon, για τα κρυπτοπνομίσματα. Η αγορά των  περιουσιακών στοιχείων σε μορφή token αξίζει μόλις 25 δισ. δολάρια, αλλά τον τελευταίο χρόνο υπερδιπλασιάστηκε σε μέγεθος. Στις 30 Ιουνίου η Robinhood λάνσαρε πάνω από 200 νέα tokens για τους Ευρωπαίους επενδυτές, επιτρέποντάς τους να διαπραγματεύονται αμερικανικές μετοχές και ETFs εκτός των συνηθισμένων ωρών διαπραγμάτευσης.

Τα stablecoins επιτρέπουν φθηνές και γρήγορες συναλλαγές, καθώς η ιδιοκτησία καταγράφεται άμεσα σε ψηφιακά κατάστιχα, αποκόπτοντας τους μεσάζοντες που διαχειρίζονται τις παραδοσιακές ροές πληρωμών. Η όλη διαδικασία είναι επίσης  ιδιαίτερα πολύτιμη για τις διασυνοριακές συναλλαγές, που σήμερα είναι ακριβές και αργές. Αν και τα stablecoins συμμετέχουν σήμερα σε λιγότερο από το 1% των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών σε όλο τον κόσμο, ο νόμος GENIUS Act θα τους δώσει ώθηση. Επιβεβαιώνει ότι τα stablecoins δεν είναι τίτλοι και απαιτεί τα νομίσματα να υποστηρίζονται πλήρως από ασφαλή, ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία. Οι γίγαντες του λιανεμπορίου, συμπεριλαμβανομένων της Amazon και της Walmart, φέρονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο να δημιουργήσουν τα δικά τους νομίσματα. Για τους καταναλωτές αυτά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν όπως μια δωροκάρτα, παρέχοντας ένα υπόλοιπο για να ξοδέψουν στον λιανοπωλητή, ίσως σε χαμηλότερες τιμές. Μια τέτοια εξέλιξη θα απέκλειε εταιρείες όπως η Mastercard και η Visa, οι οποίες κερδίζουν ένα περιθώριο 2% περίπου στις πωλήσεις που διευκολύνουν στην Αμερική.

Τα περιουσιακά στοιχεία σε μορφή token είναι ψηφιακά αντίγραφα άλλων περιουσιακών στοιχείων, είτε πρόκειται για αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές σε μια εταιρεία ή μια δέσμη εμπορευμάτων. Όπως και τα stablecoins, μπορούν να κάνουν τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές ταχύτερες και ευκολότερες, ιδίως αυτές που αφορούν λιγότερο ρευστά περιουσιακά στοιχεία. Ορισμένες προσφορές είναι ευφάνταστες. Γιατί κάποιος να μετατρέψει μεμονωμένες μετοχές σε token; Διότι αυτή η κίνηση επιτρέπει την 24ωρη διαπραγμάτευση, αφού τα χρηματιστήρια στα οποία είναι εισηγμένες οι μετοχές δεν χρειάζεται να είναι ανοιχτά. Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα αυτού του τρόπου είναι αμφίβολα. Παράλληλα, το οριακό κόστος διαπραγμάτευσης είναι ήδη πολύ χαμηλό, ή και μηδενικό, για πολλούς μικροεπενδυτές.

Ωστόσο, πολλές προσφορές είναι λιγότερο ευφάνταστες. Σκεφτείτε τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς, τα οποία επενδύουν σε έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου. Μια έκδοση σε μορφή token θα μπορούσε να είναι διπλή ως μορφή πληρωμής. Τα tokens, όπως και τα stablecoins, υποστηρίζονται από ασφαλή περιουσιακά στοιχεία και μπορούν να ανταλλάσσονται απρόσκοπτα σε αλυσίδες μπλοκ. Αποτελούν επίσης επένδυση που ξεπερνά τα επιτόκια των τραπεζών. Ο μέσος αμερικανικός αποταμιευτικός λογαριασμός προσφέρει επιτόκιο μικρότερο από 0,6%. Πολλά αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς προσφέρουν αποδόσεις της τάξης του 4%. Το αμοιβαίο κεφάλαιο χρηματαγοράς σε μορφή token της BlackRock, το μεγαλύτερο, αξίζει σήμερα πάνω από 2 δισ. δολάρια. «Μια μέρα αναμένω ότι τα κεφάλαια σε μορφή token θα γίνουν τόσο οικεία στους επενδυτές όσο και τα ETFs», έγραψε ο Larry Fink, το αφεντικό της εταιρείας, σε πρόσφατη επιστολή του προς τους επενδυτές.

Κάτι τέτοιο θα αποδειχθεί ανατρεπτικό για τους κατεστημένους φορείς. Οι τράπεζες μπορεί να προσπαθούν να εμπλακούν στα νέα ψηφιακά περιτυλίγματα, αλλά εν μέρει το κάνουν επειδή γνωρίζουν ότι τα tokens αποτελούν απειλή. O συνδυασμός stablecoins και αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς σε μορφή token θα μπορούσε, με τον καιρό, να καταστήσει τις τραπεζικές καταθέσεις λιγότερο ελκυστικές. Η Αμερικανική Ένωση Τραπεζών σημειώνει ότι αν οι τράπεζες έχαναν περίπου το 10% των 19 τρισ. δολαρίων που κατέχουν σε καταθέσεις λιανικής -τη φθηνότερη μορφή χρηματοδότησής τους-, το μέσο κόστος χρηματοδότησής τους θα αυξανόταν από 2,03% σε 2,27%. Αν και οι συνολικές καταθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών λογαριασμών, δεν θα μειώνονταν, τα περιθώρια κέρδους των τραπεζών θα συμπιέζονταν.

Τα νέα περιουσιακά στοιχεία μπορεί επίσης να αποδειχθούν ανατρεπτικά για το ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι κάτοχοι των νέων χρηματιστηριακών tokens της Robinhood, για παράδειγμα, στην πραγματικότητα δεν κατέχουν τους υποκείμενους τίτλους. Κατέχουν ένα παράγωγο που παρακολουθεί την αξία του περιουσιακού στοιχείου, συμπεριλαμβανομένων τυχόν μερισμάτων που καταβάλλει η εταιρεία, αλλά όχι την ίδια τη μετοχή. Έτσι, δεν αποκτούν τα δικαιώματα ψήφου που συνήθως παρέχει η ιδιοκτησία μετοχών. Επίσης, σε περίπτωση που ο εκδότης των tokens χρεοκοπήσει, οι πελάτες του θα βρεθούν σε δύσκολη νομική θέση, ανταγωνιζόμενοι με τους άλλους πιστωτές της εταιρείας που κατέρρευσε για το ποιος θα πρέπει να πάρει στην κατοχή του τα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία. Κάτι παρόμοιο συνέβη με τη Linqto, μια νεοσύστατη fintech που κατέθεσε αίτηση πτώχευσης νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Η εταιρεία είχε προσφέρει μετοχές σε ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω οχημάτων ειδικού σκοπού. Οι αγοραστές δεν είναι πλέον σαφές αν κατέχουν τα περιουσιακά στοιχεία που πίστευαν ότι κατείχαν.

Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες για τη χρήση token, η οποία ταυτόχρονα παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη δυσκολία για τις ρυθμιστικές αρχές. Η σύζευξη μη ρευστοποιήσιμων ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων με εύκολα ανταλλάξιμα tokens ανοίγει μια κλειστή αγορά σε εκατομμύρια μικροεπενδυτές, οι οποίοι διαθέτουν τρισεκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια. Θα μπορούσαν να αγοράσουν κομμάτια από τις πιο συναρπαστικές ιδιωτικές εταιρείες, που επί του παρόντος είναι εκτός της εμβέλειάς τους, γεγονός που εγείρει σημαντικά ερωτήματα. Φορείς όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή στις εισηγμένες εταιρείες απ’ ό,τι στις ιδιωτικές, γεγονός που καθιστά τις πρώτες κατάλληλες για λιανικές επενδύσεις. Τα tokens που αντιπροσωπεύουν ιδιωτικές μετοχές θα μετέτρεπαν τις κάποτε ιδιωτικές συμμετοχές σε περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης τόσο εύκολα όσο ένα ETF. Όμως, ενώ οι εκδότες ενός ETF υπόσχονται να παρέχουν ενδοημερήσια ρευστότητα αγοράζοντας και πουλώντας τα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία, οι πάροχοι των tokens δεν υπόσχονται κάτι τέτοιο. Σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, τα tokens θα μετέτρεπαν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις σε δημόσιες, χωρίς καμία από τις απαιτήσεις γνωστοποίησης που συνήθως απαιτούνται.

Ακόμα και οι ρυθμιστικές αρχές που τάσσονται υπέρ των κρυπτονομισμάτων θέλουν να χαράξουν σαφείς γραμμές στην άμμο. Η Hester Peirce, επίτροπος της SEC, γνωστή ως «crypto mom» για τη φιλική προς την ψηφιακή τεχνολογία προσέγγισή της, τόνισε σε δήλωσή της στις 9 Ιουλίου ότι τα tokens δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για την παράκαμψη των νόμων περί κινητών αξιών. «Οι τίτλοι σε μορφή token εξακολουθούν να είναι τίτλοι», έγραψε. Ως εκ τούτου, οι κανόνες γνωστοποίησης για τις εταιρείες που εκδίδουν τίτλους θα επιβληθούν, ανεξάρτητα από το αν αυτοί έρχονται περιτυλιγμένοι σε νέα κρυπτογραφική συσκευασία. Αν και στη θεωρία κάτι τέτοιο είναι λογικό, η πληθώρα νέων περιουσιακών στοιχείων με νέες δομές σημαίνει ότι, στην πράξη, οι θεματοφύλακες θα τρέχουν να προλάβουν.

Υπάρχει λοιπόν το εξής παράδοξο: αν τα stablecoins πρόκειται όντως να αποδειχθούν χρήσιμα, θα πρέπει ταυτόχρονα να είναι και ανατρεπτικά. Όσο πιο ελκυστικά γίνονται τα περιουσιακά στοιχεία σε μορφή token για χρηματιστές, πελάτες, επενδυτές, εμπόρους και άλλους παίκτες του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τόσο πιο βαθιά θα μετασχηματίσουν τη χρηματοδότηση -με τρόπους που μπορεί να είναι και καλοδεχούμενοι, αλλά και δυνητικά ανησυχητικοί. Όποια κι αν είναι η τελική ισορροπία ανάμεσα σε όφελος και ρίσκο, ένα πράγμα είναι πια ξεκάθαρο: η άποψη ότι τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν προσφέρει ουσιαστικές καινοτομίες είναι μια άποψη που μάλλον ανήκει στο παρελθόν.

Πηγή: The Economist